Szybka, nowoczesna, niezawodna, punktualna. Takie słowa są używane najczęściej do opisu kolei w Japonii. Zobacz, dlaczego tak jest!
Pierwsza linia kolejowa w Japonii została otwarta stosunkowo późno, bo dopiero w 1872 roku. Dla głównych linii kolejowych wybrano rozstaw szyn 1067 mm, a więc są to notabene linie wąskotorowe. Tylko szlaki, po których poruszają się superszybkie pociągi Shinkansen są normalnotorowe (1435 mm).
Koleje japońskie znane są na całym świecie ze swojej bardzo wysokiej jakości, punktualności oraz wygórowanych standardów bezpieczeństwa. Już w latach 20. XX wieku przeprowadzono wiele modernizacji, które gruntownie odmieniły sposób, w jaki podróżują Japończycy. Od 1925 roku na całej japońskiej sieci używane są na przykład tzw. sprzęgi automatyczne, dwa lata później w Tokio, stolicy Japonii uruchomiono pierwszy odcinek linii metra. Następnie, dzięki postępującym w niesamowitym tempie rozbudowom i ulepszeniom, w roku 1960 dokonano połączenia sieci metra z konwencjonalną siecią pociągów regionalnych.
Kolej przyszłości już w XX w.
Pierwsza normalnotorowa linia kolejowa w Japonii została wybudowana cztery lata później, w roku 1964. Była to linia łącząca Tokio i Osakę – pierwsze i trzecie co do liczby mieszkańców ośrodki miejskie. Linia okazała się niebywałym sukcesem, bowiem już w pierwszym roku kursowania pociągi Shinkansen przewiozły kilkadziesiąt milionów pasażerów. Szybkie składy osiągały ogromną jak na tamte czasy prędkość, wynoszącą aż 200 km/h. Dla porównania, pierwsze kursy liniowe z prędkością 200 km/h odbyły się w Polsce dopiero pod koniec 2014 roku na Centralnej Magistrali Kolejowej.
Aż do 1987 roku podmiotem odpowiedzialnym za funkcjonowanie kolei na japońskich wyspach było przedsiębiorstwo Japanese Government Railways. Później, z powodu zadłużenia, wynoszącego ponad 200 miliardów dolarów amerykańskich, dokonano restrukturyzacji spółki i utworzono Japan Railways Group. W skład JR Group wchodzi między innymi 7 sprywatyzowanych przewoźników pasażerskich, zajmujących się obsługą połączeń kolejowych w poszczególnych częściach kraju.
Przedsiębiorstwa wchodzące w skład JR Group
Przewozy pasażerskie
- JR East (East Japan Railway Company)
- JR West (West Japan Railway Company)
- JR Central (Central Japan Railway Company)
- JR Hokkaido (Hokkaido Railway Company)
- JR Shikoku (Shikoku Railway Company)
- JR Kyushu (Kyushu Railway Company)
Inne podmioty zrzeszone w JR Group
- JR Freight (Japan Freight Railway Company)
- JR System (Railway Information Systems Co.)
- RTRI (Railway Technical Research Institute)
- JR Hotel Group
Oprócz Japan Railways, istnieje kilkadziesiąt innych, mniejszych przewoźników, zajmujących się prowadzeniem transportu pasażerów na poszczególnych liniach w różnych rejonach Japonii.
Tunel Seikan
W Japonii znajduje się najdłuższy na świecie, podwodny tunel kolejowy. Budowano go przez 18 lat i oddano do użytku w marcu 1988 roku. Tunel stanowi połączenie dwóch japońskich wysp: Honsiu i Hokkaido i przebiega pod cieśniną Tsugaru na głębokości 100 metrów pod dnem. Pociągi mogą pokonywać ten 54-kilometrowy podmorski tunel z prędkością wynoszącą nawet 160 km/h.
W roku 2016, dzięki ułożeniu trzeciej szyny, w tunelu mogą poruszać się pociągi zarówno wąsko-, jak i normalnotorowe (w tym superszybkie Shinkanseny).
Inna kultura podróżowania
To, co mieszkańcom Europy wydaje się czymś wyjątkowym, dla Japończyków już od dawna jest standardem. Opóźnienie pociągu jest rzeczą niedopuszczalną, a jedyną sytuacją, gdy jest ono możliwe, jest trzęsienie ziemi. Statystycznie, średnie opóźnienie pociągu w Japonii wynosi zaledwie… kilkanaście sekund. Przyjazd nawet 3 minuty po planowanej godzinie to kwestia całkowicie niedopuszczalna i powód do zwrotu kosztów podróży wszystkim pasażerom, a także przekazania oficjalnego listu z przeprosinami. Dla porównania warto wspomnieć, że począwszy od 2019 roku, Urząd Transportu Kolejowego traktuje pociąg opóźniony o mniej niż 6 minut jako pociąg, który przyjechał o czasie…
Całkowicie odmienny jest także sposób zachowania się pasażerów. Nie ma mowy o głośnych, uciążliwych rozmowach telefonicznych na cały wagon czy krzyczącym wniebogłosy „bąbelku”. Połączenie telefoniczne można wykonać tylko i wyłącznie w specjalnej kabinie, zlokalizowanej poza przedziałem. W wagonach jest zawsze czysto, a wszystkie elementy wyposażenia są na swoim miejscu i mają nienaganny stan.
Chociaż Japończycy faktycznie umieją podróżować koleją, to mimo tego na pasażera czeka szereg udogodnień. Pociągi wjeżdżające na stacje zatrzymują się w ściśle określonych miejscach – strefach. W ten sposób można jeszcze przed przyjazdem pociągu zająć odpowiednie miejsce na peronie, aby uniknąć przepychanek w przedsionku lub przejściu i wejść bezpośrednio do swojego wagonu.
Mapa JR: Vladsinger (CC BY-SA 3.0)